Mùa săn kiến

Cánh rừng xã Hướng Lập, huyện Hướng Hóa, là nơi có rất nhiều loài kiến đen, kiến vàng sinh sống. Vừa đi tìm kiến, anh Hồ Văn Hoàn (36 tuổi) người bản Cu Vơ vừa kể, khi tìm được tổ kiến loại to cỡ như mũ cối, người đánh trứng thường đem về nhà hoặc dùng rựa xẻ nhỏ tổ ra ngay tại rừng và chỉ lấy trứng.

Thấy một tổ kiến vàng khá to trên nhánh cây dẻ, anh Hoàn chuẩn bị đồ nghề rồi trèo lên cây nhanh như vượn. Chừng vài phút thì một tổ kiến đã được gói gém cẩn thận bỏ vào bao. Anh Hoàn bảo không phải ai cũng săn kiến được, vì mỗi công đoạn là cả một kỹ năng đã được hun đúc qua bao đời.

Ngoài việc phải trèo cây để chặt lấy tổ kiến thì khi sàng sảy cũng phải nhanh tay và khéo léo để tách trứng và kiến con, tránh trứng bị dập nát và kiến con tha mất trứng. Trứng kiến màu trắng đục, kích cỡ như hạt gạo tấm, hoặc có khi to như hạt gạo nguyên. Sau khi tách trứng ra khỏi kiến con thì tiếp tục nhặt lại thật sạch tạp chất để mang về chế biến canh chua, bún chua.

Chìa cánh tay chi chít vết cắn của kiến, anh Hoàn bảo: “Kiến này là loại to cắn vết nào là chảy máu vết ấy. Khi leo tít lên ngọn cây nếu không có sức chịu đựng thì ngã là cái chắc. Nhiều người phải mang thương tật suốt đời từ cái nghề tưởng chừng đơn giản này đó”.

Trứng kiến có thể chế biến nhiều món ăn. Chị Hồ Thị Thuyết ở thôn Bản Ruộng, xã Hướng Tân cho hay, trứng kiến sau khi đã đãi sạch được đem về nấu với dưa chua như dưa cải, hay một số lá giấm khác. Nhưng hợp nhất, ngon nhất thì trứng kiến phải nấu với lá bún chua (tiếng địa phương gọi là “pún”).

Bún là loại cây hoang dại chỉ mọc ở các bờ suối, thân gỗ, lá hình đối xứng. Loài cây này cũng chỉ ra lá non vào khoảng từ tháng 2 đến tháng 3 âm lịch. Vào rừng tìm được cây lá bún, người phụ nữ khéo léo chọn những ngọn còn non, dùng móng tay bấm thấy mềm là vừa dùng. Đem lá bún về nhà thái sợi mịn rồi bỏ vào chum sành, thêm ít muối hạt, đường mơ, đổ thêm nước ấm khoảng 150 độ C vào và đậy kín lại, sau đó đặt cạnh bếp lửa 3 ngày là lấy ra dùng được. Khi chum lá bún vần quanh bếp đã chuyển từ màu xanh sang vàng mơ và dậy mùi thơm, người dân bắt đầu đi đánh trứng kiến ở tổ đã được đánh dấu từ trước.

Để có nồi canh trứng kiến nấu bún giòn ngon, bà con dân bản không dùng dầu mỡ như ở dưới xuôi mà chỉ sử dụng gia vị truyền thống dễ kiếm tìm được truyền dạy từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ngày nay, món trứng kiến nấu lá bún không chỉ là món ăn thường ngày của người Hướng Hóa mà còn trở thành đặc sản giữ chân du khách thập phương vào các dịp lễ hội.

Các vị cao niên kể lại rằng, hàng năm vào khoảng cuối tháng 2 đến hết tháng 3 âm lịch, người dân Hướng Hóa khi đi hái củi hay kiếm tìm những sản vật của rừng đều để ý dò xem khu vực đó có bao nhiêu... tổ kiến và đánh dấu. Để không mất công lội rừng vất vả, nhà nào cũng chuẩn bị cho mình một đôi thúng, một cái sàng và một cái nia để đi đánh trứng kiến về nấu “pún”, canh tòn mòn... Loài kiến có mặt khắp mọi nơi, thành phần dinh dưỡng cao. Thời phong kiến, người ta dùng kiến để bào chế thành những viên thuốc tráng lực như thuốc bổ bây giờ.

Theo Công an Đà Nẵng