Ngân hàng: Sóng M&A còn dài

Thế nhưng, dự báo của giới tài chính, lại cho là ngược lại…

Từ xử lí sở hữu chéo đến M&A

Theo quan điểm của các chuyên gia đến từ chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, TS Nguyễn Xuân Thành và TS Đỗ Thiên Anh Tuấn thì tình trạng sở hữu chéo ở trong hệ thống NH Việt đang diễn ra cơ bản với 6 hình thức: 1, NHTM nhà nước nắm cổ phần tại các nhà băng cổ phần hoặc liên doanh; 2, DNNN góp vốn vào các NH cổ phần; 3, NH sở hữu cổ phần vốn của nhau; 4, Nhà đầu tư lớn nắm NH qua Cty chứng khoán và quỹ đầu tư; 5, Nhà đầu tư lớn giữ cổ phần ở cả DN phi tài chính lẫn NH; 6, Đối tác ngoại nắm cổ phần ở các NH.

Nếu chiếu theo các hình thức này thì có thể thấy để xử lí được vấn đề sở hữu, cơ quan quản lí sẽ phải liên đới và trông đợi nhiều vào các cơ quan, tổ chức bộ ngành khác. Chẳng hạn, ở hình thức thứ nhất, tạm lấy ví dụ cụ thể như để xử lí tình trạng Vietcombank sở hữu 11% tại NH Quân Đội, 8,2% tại Eximbank, 4,7% tại NH Phương Đông, 5,3% tại NH Sài Gòn (tính đến cuối năm 2011), thì chắc chắn cơ quan quản lí sẽ không thể chỉ chỉ đạo và yêu cầu Vietcombank thoái vốn tại các NH này, mà còn phải “lần” theo đường đi sở hữu vốn của Vietcombank với các NH.

Dù thoái vốn tự nguyện hay bắt buộc, khi các nút thắt sở hữu chéo bắt buộc phải cởi, sẽ xuất hiện những người mua vốn mới thay cho đồng vốn cũ (tránh hụt hẫng, hao hụt tổng tài sản và thậm chí là tránh vốn chủ sở hữu về âm). Nói cách khác, xử lí sở hữu chéo chắc chắn sẽ tạo ra hiện tượng M&A, thay tên, đổi cấu trúc chủ sở hữu trong diện rộng ở hệ thống ngân hàng. Mức độ M&A có mãnh liệt hay không, cứ nhìn vào tình trạng sở hữu chéo chưa gỡ được của hệ thống NH, đủ rõ.

Những thương vụ trong “tầm ngắm”

Trong giai đoạn hiện tại, một số NH đã đánh tiếng tiếp tục hoạt động M&A.

Sẽ không có gì đáng ngạc nhiên nếu tới đây, nhà đầu tư Trung Quốc sẽ tham gia thị trường ngân hàng Việt bằng hình thức M&A.

HDBank, NH Phát triển TP HCM trong năm 2013 được ghi nhận là NH có 2 thương vụ M&A ngoạn mục. Mặc dù chưa thực sự đặt dấu chấm than xuống dòng với mua Cty tài chính Societe của Pháp và nhận về DaiABank, nhưng ngay sau đó, bà Lê Thị Băng Tâm, Chủ tịch HĐQT HDBank đã vạch tiếp đường đi sẽ bán tối đa 30% vốn cho đối tác ngoại đến từ Nhật Bản và Châu Âu. Đối với giới chuyên môn, đường đi này là tất yếu, bởi HDBank sẽ làm gì để tốt hơn, phát huy được việc tăng trưởng tổng tài sản, quy mô, vốn điều lệ, tăng mạng lưới, hệ thống khách hàng, giao dịch và lượng nhân viên đang phình to sau M&A là cả một bài toán. Tìm lực bên ngoài cũng đồng nghĩa tìm những đối tác mới, ngoài tăng trợ lực, còn hy vọng được có những hậu thuẫn rất quan trọng về công nghệ và năng lực quản trị, mở mang thị trường quốc tế.

Vì lẽ đó, ban đầu, thông tin HDBank có thể bán cổ phần cho đối tác ngoại, theo nguồn tin từ Bloomberg được nhiều nhà đầu tư coi như “xong”. Song nếu phân tích kĩ thì có vẻ mọi chuyện chưa dừng lại như vậy. HDBank có tham vọng trở thành NH thương mại cổ phần hàng đầu ở năm 2015, vì vậy nếu bán vốn cho các nhà đầu tư nhỏ chưa chắc đã là mong muốn của HDBank.

Một NH lớn khác cũng đang tìm đối tác là BIDV để bán 15% cổ phần sau khi thực hiện IPO. Tới năm 2015, thực hiện tổng số cổ phần phát hành cho nhà đầu tư chiến lược không quá 20%. Giới tài chính cho rằng có khả năng BIDV sẽ chọn đường đi như Vietcombank hoặc Vietinbank, kí kết hợp tác cùng một đối tác lớn, một lần cho tỉ lệ 20% hoặc xé lẻ 15% ở tiến độ đầu của giai đoạn 2, phát hành tiếp 5% cổ phần còn lại trong tiến độ cuối cùng giai đoạn. Tất nhiên không loại trừ BIDV sẽ chọn 1 đối tác để phát hành 15% và 5% cổ phần còn lại sẽ thuộc về một hoặc nhóm cổ đông lớn khác. Nhưng có vẻ kịch bản này khó xảy ra vì rất hiếm nhà đầu tư ngoại tầm cỡ nào đã đặt chân được vào BIDV, mà không muốn gia tăng sức ảnh hưởng và mức độ hợp tác qua tỷ lệ cổ phần sở hữu tối đa cho phép, cho dù giá trị tổng số cổ phần phát hành của BIDV sẽ rất lớn. Với thỏa thuận chiến lược ở “tầm vĩ mô”, sẽ không có cửa cho những dòng vốn đến từ các địa điểm mà cơ hội hợp tác giao thương với VN không nhiều triển vọng.

Còn quá sớm để nói HDBank hay BIDV sẽ đạt kết quả đàm phán với nhà đầu tư đến từ quốc gia nào. Nhưng dù là đối tác nào thì dòng vốn dự phóng chảy vào ngành NH Việt, chắc chắn sẽ kéo dài vệt đi của con sóng M&A đang diễn ra thị trường. Con sóng này có chuyên chở những lớp ngầm bên dưới, gia cố cho sức lan truyền của các phân tử đang tham gia cuộc đua tới 2015 – Không dễ để nhận diện!

Lê Mỹ

DDDN